به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان  گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، زندگی را به یاد همه می آورد، گریه ای که شیرین‌ترین گریه در دنیا به حساب می آید و خیلی ها سال ها در انتظار شنیدن این صدا هستند.

همه آنهایی که دوست دارند طعم شیرین لحظه ها زیبای زندگی و تولد فرزند سالم را بچشند باید قبل از تولد فرزند کارهایی مهمی را انجام دهند که یکی از این کارها غربالگری جنین است.

ما هم به یک آزمایشگاه و سونوگرافی که غربالگری جنین انجام می‌دهند سر زدیم تا از مادران باردار دلیل مراجعه ‌شان را بپرسیم.

همه مادران بارداری که برای آزمایش غربالگری مراجعه کرده بودند، می گفتند که برای اتمام از سلامت جنین به آزمایشگاه مراجعه کرده اند تا آزمایش و سونوگرافی غربالگری جنین انجام بدهند و خیالشان از بابت سلامت جنینشان راحت شود.

غربالگری جنین؛ آزمایشی ارزان و ساده که از سلامت جنین خبر می‌دهد

از مادران باردار اجباری یا اختیاری بودن انجام آزمایش غربالگری را سوال کردم و همه بر این موضوع تاکید داشتند که بدون هیچ اجباری به آزمایشگاه مراجعه کرده اند و پزشک تنها درباره این آزمایش پیشنهاد داده است و این مادران باردار به اختیار خود غربالگری را انجام داده اند.

وحید دستجردی وزیر اسبق بهداشت و متخصص زنان و زایمان در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان با بیان اینکه در حقیقت علم و پیشرفت آن غربالگری سلامت جنین را به خانم‌های باردار هدیه کرده است، گفت: غربالگری جنین این امکان را در اختیار خانواده‌ها قرار داده است تا از سلامت جنین خود اطلاع پیدا کنند و از سال‌ها پیش هم بعضی از این امکانات تشخیصی برای سلامتی جنین در اختیار بود، ولی مثل امروز پیشرفته و مرحله‌به‌مرحله و دارای دستورالعمل‌های مشخص نبود.

این متخصص زنان و زایمان ادامه داد: غربالگری سلامت جنین در همه دنیا انجام می‌شود و در کشور‌های پیشرفته به همه خانم‌های باردار پیشنهاد می‌شود و بعضی از خانم‌های باردار و خانواده‌ها از آن استقبال می‌کنند و برخی از آن استقبال نمی‌کنند، در ایران هم غربالگری به صورت مدرن و جدید به صورت پیشنهاد توسط متخصصین زنان و حتی ممکن است توسط ماما‌ها به خانم‌های باردار پیشنهاد شود.

وحید دستجردی ادامه داد: مادران باردار با یک تست ساده و ارزان قیمت می توانند از سلامت جنین با خبر شوند و این اطمینان خاطر والدین از سلامت جنین بسیار حائز اهمیت است.

مشکلات ژنتیکی که با غربالگری جنین قابل تشخیص هستند

غربالگری سلامت جنین از سال ٧۶ در ایران انجام می‌شود؛ آزمایش‌های غربالگری در دوران جنینی مجموعه‌ای از تست‌های خون و سونوگرافی برای بررسی سلامت جنین از لحاظ بیماری‌های عفونی، سندروم داون و برخی دیگر از نقایص ژنتیکی است.

محبوبه شیرزادی استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو هیات مدیره انجمن علمی پریتانولوژی و فلوشیپ پریتانولوژی در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره اختلالات ژنتیکی که با غربالگری جنین قابل تشخیص هستند بیان کرد: ممکن است جنین به دلایل مختلف دچار ناهنجاری ساختمانی و اسکلتی شود یا مغز و اندام و نخاع و ... تشکیل نشود و خوشبختانه می توان انواع و اقسام ناهنجاری های ژنتیکی را با غربالگری جنین تشخیص داد و در آزمایشگاه‌های پاتوبیولوژی و ژنتیک کشور غربالگری‌های دوران جنینی به تجویز متخصصان زنان و زایمان انجام می‌شود.

عضو هیات مدیره انجمن علمی پریتانولوژی ادامه داد: غربالگری از تولد جنینی جلوگیری می کند که دچار ناهنجاری است، این نوزاد مدت ها تخت های مراقبت ویژه نوزادان را اشغال می کند و اغلب مدت کوتاهی بعد از تولد از دنیا می‌روند و بسیاری از نوزادانی که زنده می مانند نیاز به گفتار درمانی و کاردرمانی و مشکلات بسیاری مانند اختلالات اسکلتی و قلبی دارند.

زمان انجام غربالگری ژنتیکی اول و دوم در دوران بارداری

باتوجه به این مشکلات و اختلالات ژنتیکی باید غربالگری جنین را در زمان‌های خاصی انجام داد، چرا که در این صورت مادر باردار پس از تشخیص وجود اختلال ژنتیکی جنین آزمایش‌های پیشرفته‌تر انجام می‌شود و در صورت تایید، مادر باردار می تواند تصمیم گیری کند که جنین خود را نگه می‌دارد یا به پزشکی قانونی مراجعه می‌کند تا در صورت تایید این مرجع قانونی سقط درمانی صورت گیرد .

وجیهه مرصوصی استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو هیات مدیرعامل انجمن پریتانولوژی با اشاره به زمان غربالگری جنین در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان بیان کرد: غربالگری مرحله اول ترکیبی از سونوگرافی جنین و آزمایش خون مادر در سه ماه اول بارداری است. مرحله دوم غربالگری نیز در سه ماه دوم بارداری انجام می‌شود و درصد خطر ابتلای جنین به ناهنجاری‌های کروموزومی و بیماری‌های مادرزادی را نشان می‌دهد.

وی ادامه داد: سونوگرافی غربالگری را در هفته ١٢ تا ١۴ هفته بارداری که جنین طولی به اندازه ۴۴ تا ٨۴ میلی متر دارد می‌توان انجام داد و سندروم داون و اختلال ژنتیکی تشخیص داده می‌شود زیرا کودکان سندروم داون بینی کوتاه و صافی دارند البته در بیش از ٩۵ درصد سلامت جنین تایید می‌شود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد: همچنین وجود و عدم وجود بینی در سه ماه اول بارداری مشخص می شود افزون بر این ضخامت بیشتر پشت گردن می تواند زنگ خطری برای تشخیص سندروم داون باشد و متخصصان مجموع آزمایش ‌ها را در نظر می‌گیرند و در صورتی که خطر بالا باشد آمینوسنتز یا نمونه برداری از جفت انجام می‌شود و این اتفاق تنها در نیم درصد از سالیانه یک میلیون و دویست هزار تولد اتفاق می‌افتد.

عواقب هولناک انجام ندادن غربالگری جنین

توجه نکردن به غربالگری منجر به تولد سالیانه ١۵ تا ١٧ هزار جنین با اختلالات ژنتیکی می‌شود که شایع ترین این اختلالات ژنتیکی سندورم داون است.

ریحانه پیرجانی فوق تخصص پریناتولوژی و مسئول کمیته پژوهشی انجمن پریناتولوژی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره هزینه‌های نگهداری از فرزندان با اختلالات ژنتیکی توضیح داد و گفت: انجام ندادن انجام غربالگری باعث می شود مادران باردار با اطمینان خاطر دوران بارداری را طی کنند و هزینه نگهداری فقط یک سال کودک سندورم داون ۶٠٠ برابر یک بار آزمایش غربالگری جنین است و خانواده های که فرزند سندروم داون دارند از تولد فرزند دوم جلوگیری می‌کنند و با غربالگری می‌به همین دلیل غربالگری جنین به افزایش جمعیت سالم کشور کمک می‌کند.

وی ادامه داد: علاوه بر سندروم داون، تریزومی ١٣ و ١٨ هم از دیگر اختلالات ژنتیکی هستند که کودک با این اختلالات ژنتیکی متولد می‌شود پس از یک سال جان خود را از دست می‌دهد و در دوران بارداری و با غربالگری جنین این اختلالات ژنتیکی قابل تشخیص هستند و می‌توان از تولد جنین با این اختلالات و تحمیل هزینه های بالا بر خانواده جلوگیری کرد همچنین مادران باردار هم از عواقب این بارداری‌ مانند مسمومیت بارداری نجات پیدا می‌کنند.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد: بسیاری از خانواده هایی که فرزند معلول دارند غربالگری را انجام می دهند تا از تولد فرزند دوم سالم اطمینان حاصل کنند چرا که نگهداری و مراقبت از فرزند با اختلال ژنتیکی بسیار پرهزینه و دشوار است.

طرح جمعیت و تعالی مجلس که منجر به حذف سقط درمانی می‌شود

۲۶ اسفند ماه ۹۹ بود که کمیسیون ویژه جمعیت و تعالی خانواده طرحی را تصویب کرد که بر اساس آن در عمل سقط درمانی جنین‌های با اختلال ژنتیکی حذف می‌شود.

وحید دستجردی درباره جزییات طرح جدید مجلس که منجر به حذف سقط درمانی در عمل خواهد شد، گفت: با مصوبه مجلس مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۶، قانون سقط درمانی جنین‌های ناهنجار و ناقص‌الخلقه مصوب سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان پس از ۱۵ سال در عمل نسخ می‌شود زیرا بر اساس مصوبه جدید، سه فقیه به همراه چند متخصص درباره سقط درمانی تصمیم گیری کنند و اگر تمام متخصصان پزشکی هم رای به سقط درمانی بدهند اما فقها مخالف باشند در نهایت نظر فقها برای سقط درمانی ملاک خواهد بود.

وزیر اسبق بهداشت بیان کرد: با توجه به اینکه بسیاری از کسانی که این مصوبه را به این شکل تصویب کرده اند اعتقاد به ولوج روح قبل از چهارماهگی و حتی از ابتدای تشکیل نطفه و جنین دارند، در نتیجه اجازه سقط درمانی در عمل به بیشتر مادران باردار داده نخواهد شد، این در حالی است که سالیانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار نوزاد متولد می‌شوند و با غربالگری ۸ هزار جنین با اختلال ژنتیکی و ناهنجاری‌های بزرگ سقط درمانی می‌شوند و با تصویب طرح جدید مجلس بسیاری از این جنین‌ها متولد خواهند شد.

وحید دستجردی گفت: همچنین با اجرایی شدن این مصوبه، احتمال افزایش سقط های غیرقانونی وجود دارد چرا که بسیاری از مادران باردار با وجود تایید پزشکان مجوز سقط درمانی نمی گیرند و این احتمال وجود دارد که این مادران باردار سراغ روش های غیرقانونی برای سقط جنین بروند.

طرح حذف غربالگری جنین در شورای نگهبان اعلام وصول شد

سید محمد اکرمی رییس انجمن علمی ژنتیک پزشکی ایران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده ٢۶ اسفند در قالب اصل ٨۵ قانون اساسی برای هفت سال آزمایشی به تصویب رسید. این بدان معناست که طرح بند به بند در صحن علنی مجلس قرائت نشده است. در ماده ۵۶ به صراحت قانون سقط درمانی که در سال ١٣٨۴ به تصویب و تایید مجلس و شورای نگهبان رسیده ، نسخ خواهد شد.

وی افزود: مقام معظم رهبری در ٣ استفتاء اجازه سقط درمانی جنین‌‌های عقب افتاده، معلول و ناقص الخلقه را قبل از ولوج روح داده اند. مدیر دفتر استفتائات مقام معظم رهبری اخیرا اعلام کردند این استفتائات هنوز پابرجاست. گلایه متخصصان در حوزه سلامت این است که چرا کمیسیون ویژه جمعیت و تعالی خانواده  در موارد سقط غیرقانونی، فرار مغزها و مهاجرت، اشتغال، اقتصاد، کاهش طلاق و ازدواج آسان... مصوبه ای ندارند و به دنبال نسخ قانون سقط‌ درمانی ۱۵ سال تمرین شده هستند.

رییس انجمن علمی ژنتیک پزشکی ایران بیان کرد: طرح جمعیت و خانواده که تلویحا منجر به حذف سقط‌ درمانی جنین‌های معلول ناقص الخلقه می‌شود، دیروز در شورای نگهبان اعلام وصول شد و بنابر اعلام سخنگوی شورای نگهبان این نهاد ١٠ روز تا بررسی و اعلام نظر فرصت دارد. اگر بررسی‌ها در این ١٠ روز به نتیجه نرسد، مدت زمان بررسی ١٠ روز قابل تمدید خواهد بود و بعد از آن رای نهایی شورای نگهبان اعلام خواهد شد.

بیماری‌هایی که با غربالگری در دوران جنینی تشخیص و درمان می‌شوند

سالیانه یک میلیون و هزار نوزاد متولد می‌شوند که با غربالگری جنین از تولد ٨ هزار نوزاد جلوگیری می‌شود و حتی بسیاری بیماری‌ها مانند کم خونی شدید جنین، نارسایی قلبی و سندروم خون قل به قل در چند قلوها به دلیل به هم چسبیدگی را در دوران جنینی تشخیص داد و این بیماری‌ها را درمان کرد.

هیراد، هیربد و هاکان سه قلوهایی هستند که در دوران جنینی تک جفت بودند و به گفته مادرشان در غربالگری مشکل آنها تشخیص داده می‌شود و با لیزر تراپی این سه قلو ها از هم جدا می‌شوند، حالا این سه کودک شیرین شور و نشاط را به خانه و زندگی پدر و مادرشان هدیه کرده‌اند و تماشای این سه کودک شادی را به دل‌های تزریق می‌کند.

ماهور هم دختربچه‌ای است که در دوران جنینی مشکل کم خونی او تشخیص داده و با تزریق خون به جنین در داخل رحم درمان می‌شود و حالا پدر و مادر ماهور خوشحال هستند که با غربالگری فرزندشان سالم و پرنشاط رشد می‌کند و روزهای خوشی در انتظار اوست.

ربیعی استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو هیات مدیره انجمن پریناتولوژی با اشاره به بیماری‌هایی که در دوران جنینی با غربالگری قابل تشخیص و درمان هستند، در گفت و گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: بسیاری از جنین‌ها ما متوجه اختلال قلبی ساختمانی و ریتمی می‌شوند و اختلال ریتم قلبی جنین را می‌توان با دارو درمان کرد.

وی بیان کرد: کم خونی شدید جنین را که می‌تواند منجر به مرگ در دوران جنینی شود می توان با غربالگری در سه ماهه اول و دوم تشخیص داد و با تزریق خون به جنین در داخل رحم جان او را نجات داد.

استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: سندروم انتقال خون قل به قل چند قلوهای‌ تک جفتی را می‌توان با غربالگری در دوران جنینی تشخیص داد و با لیزر تراپی این چند قلوها را از هم جدا کرد و اگر با غربالگری این سندروم تشخیص داده نشود یک یا همه قل‌ها سقط می‌شوند و ما در ٢ سال با انجام غربالگری جنین در یک بیمارستان دانشگاهی فقط جان ١۴٠ جنین با سندروم خون قل به قل در چند قلوها را با لیزر تراپی درمان کردیم.

هزینه بالای غربالگری پیشرفته و خبرهای خوش از پوشش بیمه‌ای در سال ١۴٠٠

البته غربالگری پیشرفته هزینه‌های بالایی دارد و آزمایش خونی که برای مادر باردار انجام می‌شود حدود ٣ میلیون و ۶٠٠ هزار تومان آب می‌خورد و این هزینه‌ها تحت پوشش بیمه نیست و مادران باردار در این زمینه گلایه‌هایی دارند چرا که یک مادر باردار برای تایید سلامت فرزندش مجبور است این هزینه را تامین کند.

خوشبختانه مسئولان وزارت بهداشت خبرهای خوشی درباره پوشش بیمه‌ای غربالگری پیشرفته در سال ١۴٠٠ دادند.

به گفته علیرضا رییسی معاون بهداشت وزارت بهداشت به باشگاه خبرنگاران جوان شورای عالی بیمه با پوشش بیمه‌ای هزینه‌های غربالگری پیشرفته موافقت کرده است و با پوشش بیمه‌ای دیگر مادران باردار دغدغه مالی برای انجام این آزمایش مهم نخواهند داشت.

با وجود اینکه غربالگری اختیاری است اما والدین برای داشتن فرزند سالم بهتر است که این روش را انجام دهند.

گزارش از هانیه جلیل نژاد

انتهای پیام/